Günlük yaşantımızda önümüze çıkan durumlar bazen kendimize ve ihtiyaçlarımıza kulak vermemizi zorlaştırır. Kendimize iyi bakmak yalnızca hastalandığımızda yapacağımız bir şey değildir. Sağlıklı, dayanıklı ve mutlu olma halinin sürdürülebilmesi için kendimize ve ihtiyaçlarımıza gereken özeni göstermeli, öz bakım ihmal edilmemelidir.

Öz bakım psikolojik, fiziksel, duygusal, sosyal, manevi ve finansal alanda bireyin iyilik halini sürdürmek amacıyla yaptığı şeyleri kapsar. Öz bakım, bu alanlardaki iyilik halimizi sürdürebilmemiz için neye ihtiyacımız olduğuna dair derin bir anlayış ve bilinçli bir katılımı gerektirir; varlığı, sağlığı ve kendimizi sevmeyi teşvik eder.

Sosyal varlıklar olarak birçoğumuz başkalarının ihtiyaçlarına hizmet eden roller üstleniriz; ebeveynlik, çocuk, kardeş, arkadaş, evcil hayvan sahibi, öğretmen, doktor, psikolog, esnaf vb. Bu roller bir amaca hizmet etme ve tatmin olma hissi verir. Ancak kendimizi evde, okulda, işyerinde ve diğer ortamlarda üstlendiğimiz bu rollere aşırı derecede adıyor olmak günün sonunda kendimiz için çok az enerjinin kalmasına sebep olabilir. Üstlendiğimiz rollerin sorumluluklarını yerine getirmek ve daha iyi hizmet edebilmek için ise önce kendimize iyi bir şekilde bakıyor olmamız gerekir. Öz bakım uzun vadede fiziksel, psikolojik, ilişkisel yaşam kalitemize pozitif etkide bulunurken, öz bakımı ihmal etmek ise tükenmişliği beraberinde getirebilir. 

Tükenmişlik; bireyin hayattan aldığı keyif ve tatmin duygusunun azaldığı ve kimliğin kaybedildiğine dair inanışın ortaya çıktığı zihinsel ve fiziksel bir durumdur. Uygun öz bakım yapılmadığında kaygı, dikkat dağınıklığı, öfke ve yorgunlukta artış; uykuda, iştahta, motivasyonda ise düşüşler oluşabilir. Benliğe duyulan saygıda, empatide, başkalarına ve kendine duyulan şefkatte düşüşlerin yaşanması eleştirel ve alıngan bir tutumun sergilenmesine yol açabilir. Tüm bu durumlar kişinin günlük yaşantısını ve ilişkisini olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

Öz bakımın herkes için uygun olan bir reçetesi yoktur. Her öz bakım stratejisinin temel amacı kişinin iyilik halinin korunması ve arttırılmasıdır. Stratejiler arasında benzerlikler olsa da, öz bakım özneldir ve kişiden kişiye değişme eğilimindedir. Örneğin; vücut geliştirme veya yoga uygulamaları arkadaşınıza yardımcı oluyor olabilir, bu sizin için de işe yarayacağı anlamına gelmez.

Kendinize en uygun öz bakım stratejilerini geliştirmek için gerçek ihtiyaçlarınızla temasa geçmeniz gerekir. Neyi istediğinize odaklanmak yerine neye ihtiyacınız olduğuna odaklanabilirsiniz. “Ne istiyorum?” sorusu yanıltıcı olabilir ve gerçek bir öz bakım için gerekli stratejileri belirlemekten sizi uzaklaştırabilir. "Neye ihtiyacım var?" sorusunu kendinize sorarak başlamak ise iyi bir yoldur. İhtiyaçlarınızı keşfedip kendinize en uygun stratejileri belirlemeye başlayabilirsiniz. Kendinizi desteklemek için kısa vadeli ve uzun vadeli öz bakım stratejilerinin bir karışımından yararlanmak faydalı olacaktır.

Görsel: Sabah Güneşi, Edward Hopper