Çocukların duygu düzenleme becerilerini geliştirmek için aşağıdaki öneriler faydalı olabilir.

Sıcaklık gösterin. Çocuğunuz yoğun duygular hissettiğinde ona şefkatle sarılarak sakinleşmesine yardımcı olabilir, duygularını ifade edebilmesi için gerekli zemini hazırlayabilirsiniz.

Onu hareket ettirin. Bir duyguyu yaşadığımızda bunu bedenimizle de hissederiz. Bedenimizi hareket ettirdiğimizde duygularımızın değişmesini sağlayabiliriz. Çocuğunuz çok yoğun bir duygu hissettiğinde onu hareket ettirerek bu duygunun dağılmasına yardımcı olabilirsiniz. Böyle bir durumda, çocuğunuza beraber hafif bir tempoyla koşmayı veya zıplamayı teklif edebilirsiniz.

Duygularını tanımasına yardımcı olun. Çocuğunuzun duygularını yönetebilmesi için öncelikle onları tanıması gerekir. Bedensel duyumsamalarını (“Aç mısın?”, “Üşüyor musun?”), duygularını (“Çok sevdiğin bu oyuncağının senden habersiz alınması seni öfkelendirmiş olmalı, değil mi?”), düşüncelerini (“Ne tür bir film izlemek isterdin?”) fark etmesini sağlayacak sorular sorabilirsiniz.

Hikayeleştirmesini sağlayın. Çocuğunuz yoğun duygular hissediyorsa bunları konuşmak kolay olmayabilir. Ona ayrıntılı sorular sorarak başından geçenleri hikayeleştirmesini sağlamak yardımcı olacaktır. Örneğin, çocuğunuz bir arkadaşı ile kavga ettiyse; Peki, sonra ne oldu? Sen ona ne söyledin? O nasıl bir tepki verdi? Ne hissettin? Sence o nasıl hissetmiş olabilir? gibi bir akışla ifade etmesine yardımcı olabilirsiniz.

Duygularını aynalayın. Aynalama, çocuğun duygusunu anlamak, kabul etmek ve bunu ona ifade etmektir. Örneğin; oyuncağı kaybolduğu için öfkeli ve üzgün hissediyorsa yüzünüzde buna uygun bir ifadeyle ona “Biliyorum şu an çok öfkeli ve üzgün hissediyorsun.” diyerek hisleri hakkında konuşmasını destekleyebilirsiniz. Eğer duygusunu anlayamadıysanız o zaman “Ne hissettiğini anlamaya çalışıyorum” diyebilirsiniz.

Duyguların geçici olduğunu ona öğretin. Çocuğunuz “Çok korkuyorum” ya da “Çok öfkeliyim” dediğinde, bunun geçici olduğunu anlamasını sağlayın. “Şu an çok korkmuş hissediyorsun” ya da “Şu an çok öfkeli hissediyorsun” şeklinde ifade ederek bunların anlık duygular olduğunu konuşun. Bundan bir saat sonra, bir hafta sonra, bir ay sonra nasıl hissedebileceğini sorabilirsiniz.

Çocuğunuzla iletişim kurun. Bazen çocuğunuzun yapmasını gerektiğini düşündüğünüz şeylerle çocuğunuzun yapmayı istediği şeyler arasında bir uyuşmazlık olabilir. Örneğin; çocuğunuz istediğiniz saatte uyumak istemiyor ya da ödevlerini yapmak istemiyor olabilir. Kendi gerekçelerinizi ifade ettiğiniz gibi onun fikirlerini de dinleyin. Beraber bir çözüm yolu bulmaya çalışın. Bunu yaparken çocuğunuzun gelişimine uygun bir dil kullandığınızdan emin olun.

Empati becerisini geliştirmesine yardımcı olun. Öğretici bir yaklaşımdansa, kendisini karşısındakinin yerine koymayı destekleyici empatik konuşmalar yapın. Bunu çocuğunuz sakinleştikten sonra sıcak bir dille yapın. “Aynı şeyi karşındaki kişi sana yapsaydı nasıl hissederdin?”, “Senden izin istemeden senin eşyanı biri alsaydı, eşyan bir anda kaybolsaydı nasıl hissederdin?”, “Biri sana vursaydı canın acır mıydı?” gibi sorular sorarak ne hissedeceğini tahmin ettirebilirsiniz. Çocuk kendisini karşısındakinin yerine koyduğunda değerleri içselleştirmesi daha kuvvetli olur. Bunu çocuğun yaşına ve dil gelişimine uygun bir şekilde yaptığınızdan emin olun.

Sohbet ve paylaşımı arttırın. Sohbet etmek ve paylaşım yapmak için ayırdığınız vakit çoğaldıkça çocuğunuzun duygularını paylaşması kolaylaşacaktır. Böyle bir vakit ayırmak çocuğunuzun gelişimine katkı sağlayacak ve onu daha iyi anlamanıza yardımcı olacaktır.

Model olun. Çocuk çevresindeki insanların duygularını yönetebildiğini gördükçe kendi duygularını düzenlemenin mümkün olduğunu görür. Böylece, ebeveynlerini model alarak duygularını düzenleyebilmeyi ve kontrol etmeyi öğrenebilir. Bu nedenle duygu düzenleme becerilerinizin gelişmiş olması sizin için olduğu kadar çocuğunuz için de önemlidir. Duygu düzenleme geliştirilebilen bir beceridir ve zorluklarla baş edilebilmesi için gereklidir.

Kendi duygularınızı tanıyın ve yönetin. Eğer sakinleşmek için mesafeye ihtiyacınız varsa ‘Benim sakinleşmeye ihtiyacım var, 10 dakika kadar odamda dinlenip geleceğim’ şeklinde kendinizi ifade edebilirsiniz. Çocuğun ötekinin ihtiyaçlarını fark etmesine yardımcı olacaktır.

Gerektiğinde ruh sağlığı uzmanlarından yardım alın. Çocuğunuzun işlevselliği ve hayat kalitesi olumsuz etkileniyor ve duygularıyla baş etmesinde tek başınıza yardımcı olamadığınızı düşünüyorsanız bir uzmandan yardım alabilirsiniz.

Bu içerik Psikolog Nurşen Tuncer ile birlikte hazırlanmıştır.

Görsel: Ayna Karşısındaki Kız, Pablo Picasso