Duygular evrenseldir. Her bir bireyde farklı durumlar karşısında farklı duygular açığa çıkabilir. Bu ortaya çıkan duygularla baş etmekte duygu düzenleme önemli bir rol oynamaktadır. Duygu düzenleme, ortaya çıkan duyguları çok şiddetli bir şekilde dışa vurmak yerine, içinde bulunulan ortama uygun bir şekilde ortaya çıkarmamıza yarayan içsel bir mekanizmadır.

Bu mekanizmanın (duygu düzenleme) gelişmesinde bebeğe birincil bakım veren kişinin rolü büyüktür. Bakım veren kişinin, birçok yönden bebeğe kucaklayıcı bir ortam sunması önemli bir unsurdur. Bu kucaklayıcı tutumu hem yüz ifadesi, hem ses tonu, ile hem de beden dili ile bebeğin ortaya koyduğu duyguları aynalamalı, bebeğin baş etmekte zorlandığı duyguları kendi filtresinden geçirerek bebeğine tekrar sunmalıdır. Annenin bu tutumu, bebeğin bu durumu içselleştirmesine ve zamanla ona bakım veren kişi fiziken yanında olmasa bile kendini sakinleştirecek mekanizmanın (yani duygularını düzenleyecek mekanizmanın) aktive olmasıyla duygularını kontrol altına alarak adaptif bir dışa vurum sağlamasına yardımcı olur. 

Her duygu gibi öfke de evrenseldir. Fakat, şiddete meyilli olan bir birey öfkesini düzenlemede zorluk yaşayabilir. Öfke duygusunun arkasında onun kabullenemediği, kendisine itiraf etmekten kaçındığı duygular olabilir. Karşısındaki bir kişinin davranışı, bu duyguların tetiklenmesine neden olabilir. Bu nedenle, bu kişi kendisine saldırılıyormuş gibi hissedebilir. Bu hissettiği saldırıya karşı, kendini hem kamufle edebileceği hem de saldıracağı bir yola başvurabilir. Bu başvurduğu yol, daha güçlü gözükebileceği alttaki zayıf, güçsüz duygularını kapatabileceği bir savunma mekanizmasıdır. Öfkenin şiddetli bir şekilde dışa vurumu da bunlardan birisidir.

Bu saldırganca çıkan öfke sağlıksızdır. Başka bir deyiş ile; öfkeyi tetikleyen duygular anlaşılmadığı zaman ve nereden tetiklendiği fark edilmediği zaman öfkeyi kontrol etmek güçleşecektir. Bu güçlük, dışarıya karşı fiziksel veya sözel olarak yıkıcı bir şiddete dönüşebilir. Bütün bunlar düşünüldüğünde; kontrol edilemeyen öfke, sağlıksızdır diyebiliriz.

Sağlıksız öfke dışa vurumlarının olmaması, şiddetin ortaya çıkmaması için ebeveynlerin üzerinde birçok sorumluluk vardır. Ailelerin, çocuklarının öfke duygusu ortaya çıktığında bunu bastırmamaları, yok saymamaları önemlidir. Örneğin; "Bunda korkulacak ne var?", "Erkek adamsın sen buna ağlanır mı?" gibi söylemler ve yaklaşımlar çocukların duygularını bastırmasına, yok saymasına neden olabilir. Bunların yerine, o duyguyu ve  nereden geldiğini anlamak, bu duyguyla yanında olmak çok önemlidir. Bu duyguların sağlıklı bir şekilde kanalize edilebileceği başka yollar bulunmalıdır.

Çocukların duygu düzenleme becerilerini geliştirmek için "Şiddetsiz İnsan Yetiştirmek: Duygu Düzenleme Stratejileri" ve "Şiddetsiz İnsan Yetiştirmek: Çocuklarda Öfke Kontrolü" başlıklı içeriklere göz atabilirsiniz.

Bu içerik Psikolog Nurşen Tuncer ile birlikte hazırlanmıştır.

Görsel: Ayna Karşısındaki Kız, Pablo Picasso